Geleneksel kültürümüzde Ramazan'a "11 ayın sultanı" denmiştir. İradi bir mahrumiyet ve meşakkat ayı olmasına rağmen Ramazan ayına "sultan" denmesinin sebebi, Müslümanların hayatında orucun taşıdığı büyük ehemmiyettir. Ramazan'ın bir başka özelliği "bin geceden hayırlı Kadir Gecesi"nin bu ayda olması ve Kur'an'ın yine bu ayda indirilmeye başlanmasıdır.
Hızlı tempoya dayanan, araç bolluğu içinde hiçbir anlam ve amaca işaret etmeyen modern hayatın insana empoze ettiği kapalı sistem içinde Ramazan ayının manevi iklimini idrak etmek büyük bir ruhsal ve varoluşsal mücahedeyi gerektirir. Oruç bizi içi kapalı bir sistemin can sıkıcı zindanından ucu açık müteal/aşkın bir alemin ebediyetine taşır.
Oruç, nefsin ve dolayısıyla onun üzerinden bizimle uğraşmaya azmetmiş Şeytan'ın zincire vurulduğu bir aydır. Eğer oruç yanında affedici, fedakar, cömert, sakin olamıyorsak, kin ve düşmanlık gibi hastalıkları içimizden atamıyorsak Ramazan'ın hikmetlerinden habersiz kalmışız demektir. Oruç derin manevi ve bedeni bir mücahededir. Sadece yiyen-içen, uyuyan, dışkı atan ve çiftleşen insanlar, bu mücahedenin hakiki anlamını bilemez, sabahtan akşama kadar aç ve susuz kalmayı gereksiz bir eziyet sayarlar. Bazı insanlara balın tadını istediğiniz kadar anlatın, onu tatmadıkça bal hakkında ne bilgi, ne marifet, ne de zevk sahibi olurlar.
Sanki Allah, dünyevi tarafı ağır basan meşguliyetlerimizin senede bir ay beklemeye alınmasını murat etmektedir. Hele kapitalist üretim ve tüketim süreçlerinin hayatımızın her anını işgal etmeye çalıştığı böyle bir dünyada bu daha da önemli olmaktadır. Habib Burgiba gibi bir bahtsız, üretim performansını düşürüyor diye Tunus'ta orucun kaldırılmasını istemiş, bunu da "modern çağda dinde reform"a somut bir adım olarak göstermeye yeltenmişti. Bu reform propagandasının resmi ağızlardan ve emredici yollarla empoze edildiği zamanlarda bile, en ağır işlerde çalışan Müslümanlar oruçlarını bozmadılar.
Tabii ki hayatı tatil etmek gerekmez. Ama kanaatimce Ramazan boyunca ağırlık verilmesi gereken temel faaliyet ibadet ve ilim öğrenmek ekseninde yürütülmelidir. Mesela her Müslüman hiç değilse bir kere Kur'an-ı Kerim'i baştan sona okumalı, anlamı üzerinde düşünmelidir. Kur'an'ı yüzünden okuma imkanına sahip olmayanlar ya bilenlerin eşliğinde bir okuma programına katılmalı veya güvenilir bir meali okumalıdır. Kur'an'ı, bir tefsiri takip ederek okumak çok daha faydalıdır. Kur'an'la ilgili Türkçede çok iyi kitaplar yayınlanıyor. En son Hicri 150'de vefat eden Mukatil b. Süleyman'ın "El-Eşbah ve'n-Nezair -Kur'an Terimleri Sözlüğü-" (İşaret Y.) adlı değerli kitabı yayınlandı. Terimlerin ayetlerde hangi anlamlarda kullanıldığını örneklerle anlatan önemli bir çalışmadır bu.
Peygamber Efendimiz'in (sas) Sünnet ve Siyreti'yle ilgili bilgileri artırmak, vahyin iniş sürecini, hayatın içinde gerçekleştirdiği maddi ve ahlaki değişiklikleri izlemek de çok önemlidir. Bu konuda Muhammed Hamidullah'ın 20 senelik bir emek mahsulü kaleme aldığı "İslam Peygamberi" (Beyan Y.) veya Martin Lings'in "Hz. Muhammed'in Hayatı" (İnsan Y.) önemli kitaplardır. Hadis alanında "Riyazü's-Salihin" veya Buhari ve Müslim'in ittifak ettikleri hadisleri bir araya getiren "El Lü'lü ve'l-Mercan" tavsiye edebileceğim eserlerdir. Mümkünse İmam Gazali gibi alimlerin bir kitabı da okunabilir. Bediüzzaman Said Nursi'den bir kitap da ihmal edilmemeli.
Son olarak Fethullah Gülen Hocaefendi'nin bu hafta çıkan üç kitabına işaret etmek istiyorum. Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın titiz bir çalışma ile bir araya getirdiği "Kırık Testi", "Sohbet-i Canan" ve "Gurbet Ufukları" tam bir Ramazan ziyafeti. Zaman Yayınları arasında ilk çıktığında (2002) Kırık Testi'yi okumuştum. Beş senelik bir gurbet hayatının derin tahassüratının ifadesi olan bu üç eser, insana hem hüzün veriyor, hem de manevi bir pınarın coşkun suları gibi içimizi serinletiyor. Sekiz gün yanında kalma fırsatını bulduğum için Hocaefendi'nin bu tür bir eseri hangi manevi iklimde vücuda getirdiğini biliyorum. Dün üç eseri elime aldığımda o atmosfere ruhen iştirak ettim sanki. Ali Bulaç, Zaman
X 
